Menopauza wiąże się z występowaniem nieprzyjemnych dolegliwości, które mogą obniżać jakość życia kobiet. Wiele z nich szuka naturalnych metod na złagodzenie tych uciążliwych objawów. Zioła mogą przyczyniać się do redukcji nieprzyjemnych symptomów, a także stanowią cenne uzupełnienie leczenia farmakologicznego menopauzy. Na które naturalne składniki warto zwrócić uwagę? Jakie zioła na menopauzę wybrać? Wyjaśniamy w artykule.
Dieta dla dobrego nastroju – co jeść, by wspierać układ nerwowy?
Podstawą dobrego samopoczucia w czasie menopauzy jest właściwa dieta. Odgrywa ona kluczową rolę w łagodzeniu objawów i utrzymaniu homeostazy organizmu.
Dieta podczas menopauzy powinna zapobiegać nadmiernemu wzrostowi masy ciała.
W celu optymalizacji funkcji układu nerwowego codzienny jadłospis musi dostarczać adekwatnych ilości białka, witaminy D oraz kompleksu witamin z grupy B. Te ostatnie, obecne w produktach pełnoziarnistych (np. owsianka, brązowy ryż, kasza gryczana), są niezbędne do prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych w tkance nerwowej. Ich odpowiednia podaż jest kluczowa dla stabilizacji nastroju i wsparcia funkcji kognitywnych.
Istotnym elementem są również nienasycone kwasy tłuszczowe, zwłaszcza z rodziny omega-3. Te związki, obficie występujące w tłustych rybach morskich (tuńczyk, makrela, śledź) i nasionach (siemię lniane, chia), mają fundamentalne znaczenie dla zachowania integralności błon komórek nerwowych i optymalizację przewodnictwa nerwowego. Taki wpływ przekłada się m.in. na poprawę funkcji mózgu.
Produkty bogate w fitoestrogeny, takie jak soja, ciecierzyca, siemię lniane czy tofu, mogą być szczególnie pomocne w łagodzeniu niektórych objawów menopauzy. Dlaczego tak się dzieje? Fitoestrogeny to związki roślinne, które ze względu na swoją strukturę molekularną są zdolne do wiązania się z tymi samymi receptorami estrogenowymi, co naturalne estrogeny w organizmie kobiety[1].
Ich działanie określa się jako modulujące. Oznacza to, że mogą „naśladować” działanie estrogenów i m.in. łagodzić objawy ich niskiego poziomu.
Siła ziół w walce ze stresem i wahaniami nastroju
W okresie menopauzy, kiedy spadające poziomy hormonów (estrogenów i progesteronu) wywołują szereg uciążliwych objawów, takich jak drażliwość, wahania nastroju czy bezsenność, zioła mogą stanowić naturalne wsparcie. Dlaczego?
Niektóre z nich zawierają wspomniane już fitoestrogeny. Mogą one wpływać na stres pośrednio, poprzez modulowanie gospodarki hormonalnej i łagodzenie oznak menopauzy, które często nasilają odczuwanie napięcia.
Fitoestrogeny, „naśladując” działanie estrogenów, mogą pomóc w stabilizacji tych dolegliwości. Gdy zmniejsza się intensywność fizycznych objawów menopauzy, organizm jest w mniejszym stanie napięcia. Może to prowadzić do ogólnej poprawy samopoczucia i zmniejszenia poziomu odczuwanego stresu czy doznawanych wahań nastroju.
Naturalne wsparcie w postaci ziół bywa pomocne w łagodzeniu objawów menopauzy i poprawie komfortu życia.
Pluskwica groniasta – nie tylko na uderzenia gorąca, ale i na spokój ducha
Pluskwica groniasta zawiera substancje czynne, które mogą odpowiadać za jej korzystne działanie na niektóre objawy menopauzy. Mowa tutaj o uderzeniach gorąca, nocnych potach, kołataniu serca, zaburzeniach snu, nerwowości i drażliwości.
Pluskwica groniasta może korzystnie wpływać na łagodzenie wahań nastroju i poprawę ogólnej kondycji psychicznej, pod warunkiem że zmiany w samopoczuciu nie mają innych przyczyn niż menopauzalne.
Korzyści ze stosowania leków roślinnych na menopauzę, bazujących na wyciągach z jej kłącza lub korzenia, odniosą głównie pacjentki o łagodnym i umiarkowanym nasileniu objawów towarzyszących menopauzie.
Adaptogeny i inne rośliny – naturalni sprzymierzeńcy w adaptacji do zmian
Pluskwica groniasta to jedna z wielu roślin, którą stosuje się podczas menopauzy dla łagodzenia jej uciążliwych objawów. W tym celu wykorzystuje się również:
- czerwoną koniczynę – zawiera izoflawonoidy, których dobroczynne działanie związane jest z wpływem na zmniejszenie potliwości i częstotliwości występowania uderzeń gorąca[2];
- len zwyczajny – zawiera związki (ignany lniane), które w budowie przypominają estrogeny. Mogą one przyłączać się do receptorów estrogenowych, łagodnie naśladując działanie żeńskich hormonów. W ten sposób łagodzą objawy ich niedoboru, które są charakterystyczne dla menopauzy[3];
- chmiel – ekstrakt z szyszek chmielu sprawdza się w łagodzeniu niekorzystnych symptomów menopauzy, jakimi są drażliwość, zaburzenia snu, ponieważ wykazuje działanie lekko nasenne i uspokajające;
- soja zwyczajna i kudzu – wyciągi z tych roślin strączkowych polecane są kobietom, u których występują uderzenia gorąca, umiarkowane zaburzenia nastroju, apatia i zmęczenie[4].
Adaptogeny to grupa substancji naturalnych, które wspierają organizm w radzeniu sobie ze stresem i przywracaniu równowagi. Przystosowują go również do niekorzystnych czynników zewnętrznych oraz chronią przed działaniem wolnych rodników.
Ich suplementacja jest wskazana w okresie menopauzy, bowiem właśnie wtedy kobiety odczuwają osłabienie, zmniejszenie sił witalnych i pogorszenie samopoczucia. Zalecanymi adaptogenami podczas klimakterium są ashwagandha, żeń-szeń oraz cytryniec chiński. Rośliny te wpływają na wzmocnienie odporności organizmu na stres, regulując wydzielanie kortyzolu[5] [7].
Jak mądrze wybierać naturalne preparaty? Lek roślinny a suplement diety
Preparaty na menopauzę dostępne są w postaci leków ziołowych lub suplementów diety. Czym one różnią się między sobą? Leki zawierają precyzyjnie określone dawki substancji czynnych o udowodnionym działaniu leczniczym. Ich skład i skuteczność są dokładnie monitorowane, a proces produkcji podlega częstym kontrolom.
W przypadku suplementów diety normy są mniej rygorystyczne, a ich składniki mają charakter odżywczy, a nie leczniczy. Warto więc dobrze zastanowić się i sprawdzić etykiety produktów, zanim zdecydujemy się je wybrać.
Przed rozpoczęciem zażywania leku roślinnego czy suplementu diety należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Tworzenie własnego planu wsparcia – od diety po konsultację ze specjalistą
Menopauza to naturalny stan organizmu, w trakcie którego mogą być odczuwalne uciążliwe objawy.
Naturalne metody łagodzenia tych symptomów obejmują wdrożenie zbilansowanej diety, umiarkowanej aktywności fizycznej i stosowanie ziołowych preparatów na menopauzę o udowodnionym działaniu leczniczym.
Warto omówić swój plan wsparcia w okresie menopauzy z lekarzem lub farmaceutą, który pomoże dobrać metody idealnie dopasowane do indywidualnych potrzeb.
Bibliografia
- Agnieszka Gryszczyńska, Bogna Gryszczyńska, Bogna Opala, Zdzisław Łowicki, Zastosowanie roślin leczniczych w menopauzie. cz. I. Postępy Fitoterapii 2/2012, 79-92.
- Xu H, Fabricant ds, Piersen ce i wsp. a preliminary raPd Pcr analysis of Cimicifuga species and other botanicals used for women`s health. Phytomed 2002; 9:757-62.
- Petrakis Nl, Barnes S, King B i wsp. stimulatory influence of soy protein isolate on breast secretion in pre- and postmenopausal women. Cancer Biomark Prev 1996; 5:785-94.
- Wiesław Kanadys, Agnieszka Barańska, Agata Błaszczuk, Małgorzata Polz-Dacewicz, Bartłomiej Drop, Krzysztof Kanecki, Maria Malm, Evaluation of Clinical Meaningfulness of Red Clover (Trifolium pratense L.) Extract to Relieve Hot Flushes and Menopausal Symptoms in Peri- and Post-Menopausal Women: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials, Nutrients. 2021 Apr 11;13(4):1258.
- Kawa Dizaye,Dereen Adeeb Alchalabi, Bushra Hassan Marouf, Effects of Flaxseed (Linum usitatissimum) on Postmenopausal Symptomsandits Clinical Parameters, Iraqi J Pharm Sci, Vol.32( 1 ) 2023
- Alexander G Panossian, Thomas Efferth, Alexander N Shikov, Olga N Pozharitskaya, Kenny Kuchta, Pulok K Mukherjee, Subhadip Banerjee, Michael Heinrich, Wanying Wu, De-An Guo, Hildebert Wagner, Evolution of the adaptogenic concept from traditional use to medical systems: Pharmacology of stress- and aging-related diseases, Med Res Rev. 2021 Jan;41(1):630-703.
- Office of Dietary Supplements – Black Cohosh [na:] „Nih.gov”, , 2025 r.
- L. Burgess, Phytoestrogens (dietary estrogen) [na:] „Medicalnewstoday.com”, , 17 stycznia 2018 r.
