Postmenopauza jest okresem w życiu kobiety, który następuje bezpośrednio po menopauzie. W tym czasie hormony ulegają stabilizacji. Jednak mimo to objawy przekwitania wciąż potrafią być uciążliwe. Jak radzić sobie z symptomami postmenopauzy? Wyjaśniamy!
Co to jest postmenopauza ?
Postmenopauza, zwana także fazą postmenopauzalną lub okresem postmenopauzalnym, rozpoczyna się po upływie dwunastu miesięcy od ostatniej miesiączki. Zakłada się, że po tym czasie kobieta jest już po menopauzie, czyli po wygaśnięciu czynności jajników[1].
U części kobiet w fazie postmenopauzy uciążliwe dolegliwości (np. uderzenia gorąca, nocne poty) zmniejszają swoje nasilenie lub całkowicie ustępują. Zdarza się jednak, że mija jeszcze kilka miesięcy, a nawet lat, zanim typowe symptomy menopauzy całkowicie odejdą w zapomnienie[2].
Ponadto postmenopauza to okres, w którym znacznie wzrasta wśród kobiet ryzyko rozwoju chorób serca czy osteoporozy. Wynika to z braku wpływu ochronnego estrogenów na serce, naczynia krwionośne i kości[3].
Postmenopauza a wyniki FSH i innych hormonów
W postmenopauzie poziom hormonów, po burzy menopauzalnej, najczęściej ulega stabilizacji. Estrogeny i progesteron utrzymują się w dolnych zakresach normy, niekiedy są niewykrywalne, natomiast poziom gonadotropin przysadkowych (FSH i LH) jest stale podwyższony.
Taki obraz hormonów wynika z naturalnego funkcjonowania osi przysadka-jajniki. Przysadka, mimo wygaśnięcia czynności jajników, próbuje je stymulować do pracy poprzez zwiększone uwalnianie swoich hormonów (FSH i LH).
Natomiast jajniki nie są w stanie wyprodukować już większych ilości swoich hormonów, więc ta stymulacja jest nieskuteczna. Zatem poziom estrogenów i progesteronu jest bardzo niski, natomiast wynik FSH i LH jest wysoki[4].
Objawy postmenopauzy
Wiele kobiet w okresie postmenopauzy doświadcza podobnych objawów, jak w czasie menopauzy. Są to tzw. objawy wypadowe, związane ze zmianami hormonalnymi w tym okresie. Zazwyczaj w fazie postmenopauzalnej mają jednak mniejsze nasilenie i występują rzadziej.
Pacjentki najczęściej zgłaszają:
- uderzenia gorąca;
- zlewne poty;
- nocne poty;
- zmęczenie;
- suchość i świąd pochwy;
- ból lub dyskomfort podczas stosunku seksualnego;
- zaburzenia libido;
- zaburzenia snu, bezsenność;
- wahania nastroju, depresja;
- suchość skóry, oczu i jamy ustnej;
- wypadanie włosów (również w postaci łysienia typu męskiego);
- nietrzymanie moczu[5].
Z biegiem lat wzrasta także ryzyko rozwoju miażdżycy, cukrzycy i nadciśnienia tętniczego. Mogą się więc pojawić epizody udaru mózgu czy zawału serca.
Jak sobie radzić z okresem postmenopauzalnym?
Dolegliwości w okresie postmenopauzalnym można złagodzić na kilka domowych sposobów, np. dietą, aktywnością fizyczną czy naturalnymi ziołowymi preparatami. Ponadto ważne są regularne kontrole u lekarza ginekologa i wykonywanie badań profilaktycznych.
1. Regularnie uprawiaj aktywność fizyczna
Światowa Organizacja Zdrowia zaleca poświęcanie na aktywność fizyczną o umiarkowanej intensywności minimum 150-300 minut tygodniowo[6]. Mogą to być spacery, pływanie, jazda na rowerze, spokojny jogging czy każda inna aktywność, która sprawia przyjemność.
Ćwiczenia wpływają wielokierunkowo na organizm. Pozwalają utrzymać w normie masę ciała, a także zmniejszają ryzyko rozwoju cukrzycy, miażdżycy i chorób serca. Jest to niezwykle istotne dla kobiet w okresie postmenopauzalnym, u których ryzyko tych schorzeń jest zdecydowanie zwiększone.
Dająca radość aktywność fizyczna poprawia nastrój i wspiera prawidłową pracę mózgu. Może także pomóc spowolnić proces utraty masy kostnej i zmniejszyć ryzyko złamań w przebiegu osteoporozy. Wzmacnia również mięśnie, poprawia równowagę i postawę, a także zmniejsza bóle kostno-stawowe[7].
2. Stosuj zdrową dietę
Dieta kobiet w fazie postmenopauzalnej powinna być odpowiednio zbilansowana. Warto dbać, aby zawierała źródła węglowodanów złożonych, chudego białka i nienasyconych tłuszczy. Ważne jest wzbogacanie posiłków w warzywa i owoce, które są nieocenionym źródłem niezbędnych witamin i minerałów.
Bardzo ważną witaminą wśród kobiet w okresie menopauzy jest witamina D. Przyczynia się ona do wzrostu poziomu wapnia w organizmie, dzięki czemu jej odpowiedni poziom może spowolnić rozwój osteoporozy. Dodatkowo jej niedobór może sprzyjać rozwojowi chorób układu krążenia[8].
Ponadto kobiety po menopauzie powinny unikać częstego jedzenia posiłków przetworzonych (np. fast-foody), tłustych i bogatych w cukry proste (np. ciastka, batony, torty). Sprzyjają one rozwojowi cukrzycy i miażdżycy, dlatego powinno się po nie sięgać możliwie jak najrzadziej. Taka dieta jest również prostą drogą do rozwoju nadwagi i otyłości, które są bardzo dużym czynnikiem ryzyka chorób serca.
Niektóre produkty, np. ostre przyprawy, kawa czy alkohol, mogą również nasilać uciążliwe objawy postmenopauzy, takie jak napady gorąca czy nocne poty. Warto je więc na co dzień w jak największym stopniu ograniczyć.
3. Zadbaj o odpowiednie wsparcie farmakologiczne
Na rynku, dostępnych jest wiele preparatów roślinnych o naturalnym składzie, które mogą pomóc w łagodzeniu typowych menopauzalnych dolegliwości. Jednym z nich jest Lek roślinny Remifemin, który dzięki zawartości pluskwicy groniastej skutecznie zmniejsza częstość m.in. napadów gorąca czy zlewnych potów.
Wśród innych, przydatnych roślin wymienia się również czerwoną koniczynę, niepokalanka czy żeń-szeń.
Innym sposobem leczenia uciążliwych objawów postmenopauzy może być hormonalna terapia zastępcza (HTZ). Polega ona na przyjmowaniu leku zawierającego estrogeny i gestageny (syntetyczne odpowiedniki progesteronu). Pozwala ona zmniejszyć niedobór tych hormonów, co przekłada się na zmniejszenie dolegliwości.
Mimo oczywistych korzyści hormonalnej terapii zastępczej ma ona kilka poważnych wad. Jej długotrwałe stosowanie (powyżej 5 lat) może zwiększać ryzyko rozwoju raka piersi, zakrzepicy czy otępienia. Decyzja o rozpoczęciu HTZ powinna więc być poprzedzona szeroką diagnostyką i przeanalizowaniem możliwych zysków i strat. Dodatkowo ginekolodzy zalecają stosować ją jak najkrócej[9].
4. Pamiętaj o badaniach profilaktycznych i ginekologicznych
Kobiety po menopauzie powinny regularnie się badać. Zalecane jest wykonywanie badań, takich jak:
- hormony tarczycy (TSH, FT3, FT4);
- lipidogram;
- poziom glukozy we krwi;
- morfologię krwi;
- badanie ogólne moczu;
- kreatynina;
- mocznik;
- próby wątrobowe (ALT, AST).
Ważne jest również kontrolowanie ciśnienia tętniczego, a także uczęszczanie na wizyty kontrolne u ginekologa.
Bibliografia
[1] Clinic C., Postmenopause: Signs, Symptoms & What to Expect [na:] „Cleveland Clinic”, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21837-postmenopause, 2021 r., dostęp 15 czerwca 2024 r.
[2] Ibidem.
[3] Ibidem.
[4] Dalal P., Agarwal M., Postmenopausal syndrome, „Indian Journal of Psychiatry/Indian journal of psychiatry” t. 57 nr 6 (2015), DOI: https://doi.org/10.4103/0019-5545.161483, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4539866/.
[5] Ibidem.
[6] World, Physical activity [na:] „Who.int”, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/physical-activity, 5 października 2022 r., dostęp 15 czerwca 2024 r.
[7] Exercising with osteoporosis: Stay active the safe way [na:] „Mayo Clinic”, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/osteoporosis/in-depth/osteoporosis/art-20044989, 2023 r., dostęp 15 czerwca 2024 r.
[8] Haider F., Ghafoor H., Hassan O.F., i in., Vitamin D and Cardiovascular Diseases: An Update, „Curēus” (2023), DOI: https://doi.org/10.7759/cureus.49734, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10757591/.
[9] Stanowisko NAMS w sprawie hormonalnej terapii zastępczej u kobiet po menopauzie. Ginekologia po dyplomie, lipiec 2010, s. 61-63. https://podyplomie.pl/ginekologia/13094,stanowisko-nams-w-sprawie-hormonalnej-terapii-zastepczej-u-kobiet-po-menopauzie?pdf=true dostęp: czerwiec 2024
