Perimenopauza to inaczej czas okołomenopauzalny. Jest to okres w życiu kobiety, w którym zaczyna się wygasanie czynności jajników i poprzedza on wystąpienie menopauzy. W jaki sposób objawia się perimenopauza? Jak złagodzić uporczywe dolegliwości domowymi sposobami? Wyjaśniamy!
Co to jest perimenopauza?
Perimenopauza, zwana inaczej również okresem okołomenopuazalnym, jest to okres przejściowy, poprzedzający menopauzę. W jego trakcie jajniki stopniowo produkują coraz mniej swoich hormonów – estrogenów, natomiast wzrasta poziom gonadotropin – LH i FSH.
Powyższe zmiany hormonalne mogą być przyczyną wielu różnych dolegliwości, które przypominają te obserwowane w czasie menopauzy. Zazwyczaj mają one jednak zdecydowanie mniejsze nasilenie.
Wiele osób używa określeń „perimenopauza” i „premenopauza” zamiennie. Jest to jednak błąd, ponieważ mówią one o dwóch różnych okresach w życiu kobiety.
Premenopauza trwa od rozpoczęcia pierwszej miesiączki do początku okresu perimenopauzalnego[1]. Natomiast perimenopauza kończy się w momencie wystąpienia menopauzy.
Charakterystyczne objawy okresu okołomenopauzalnego
Objawy w okresie przed menopauzą mogą do złudzenia przypominać te, występujące w trakcie menopauzy. Dzieje się tak, ponieważ ich przyczyna jest taka sama – zmiany hormonalne, polegające na spadku poziomu estrogenów we krwi i wzroście poziomu gonadotropin (LH i FSH). Objawy perimenopauzy mają jednak zazwyczaj mniejsze nasilenie i występują rzadziej, niż w czasie menopauzy.
1. Nieregularne cykle miesiączkowe
Nieregularne miesiączki są typowym objawem przedmenopauzalnym. Kobiety często zauważają, że ich cykle są dłuższe lub krótsze, a krwawienia mogą być również zmienione – mniej lub bardziej obfite.
Przyjmuje się, że jeśli czas między dwoma cyklami jest dłuższy niż 60 dni, to kobieta znajduje się w fazie późnej perimenopauzy. Jeżeli miesiączki nie było przez ostatnie 12 miesięcy, jest to znamienne dla wejścia w okres właściwej menopauzy[2].
2. Uderzenia gorąca
Uderzenia gorąca to inaczej napady uczucia ciepła, którym mogą towarzyszyć również pocenie się i zaczerwienienie skóry. Ich częstość i intensywność jest różna, jednak mają one tendencję do nasilania się, im mniej czasu zostało do rozpoczęcia właściwej menopauzy[3].
3. Nocne poty
Nocne poty są częste nie tylko u kobiet w okresie menopauzy, ale również w czasie perimenopauzy. Czasami są na tyle nasilone, że wywołują problemy ze snem[4].
4. Nietrzymanie moczu
W okresie przedmenopauzalnym częste są również objawy nietrzymania moczu. Jest to związane z osłabieniem mięśni dna miednicy, spowodowanym przez spadek poziomu estrogenów produkowanych przez jajniki.
Obok nietrzymania moczu kobiety skarżą się również na częstsze infekcje dróg moczowych, a także suchość pochwy i bolesne stosunki płciowe[5].
5. Zmiany nastroju
Wahania nastroju to częsty objaw przedmenopauzalny. Zmiany hormonalne sprzyjają większemu rozdrażnieniu czy irytacji. Mogą również być przyczyną stanów depresyjnych[6].
W jakim wieku zaczyna się perimenopauza?
Okres przed menopauzą, czyli czas okołomenopauzalny, rozpoczyna się zazwyczaj ok. 8-10 lat przed rozpoczęciem menopauzy. Jednak to, ile trwa perimenopauza, jest bardzo indywidualną kwestią – może trwać zarówno krócej, np. 5 lat, jak i dłużej, nawet do kilkunastu lat.
Perimenopauza pojawia się zwykle w okolicach 45 roku życia, jednak zdarza się, że jej objawy obserwują kobiety zarówno starsze, jak i młodsze, nawet w wieku 30 lat.
Jak złagodzić objawy perimenopauzy?
Objawy perimenopauzy można ujarzmić wieloma różnymi sposobami, m.in. odpowiednią dietą czy aktywnością fizyczną.
Pomocne mogą się okazać również m.in.::
- zioła, np. niepokalanek, pluskwica groniasta, olej z wiesiołka, dziurawiec;
- hormonalna terapia zastępcza;
- dbanie o higienę snu;
- medytacja, techniki relaksacyjne;
- rzucenie palenia papierosów;
- zmniejszenie masy ciała[7].
1. Stosuj zbilansowaną dietę
Kobiety w okresie perimenopauzy powinny dbać o utrzymywanie odpowiedniej diety, zawierającej źródła wszystkich składników odżywczych – białek, zdrowych tłuszczy i węglowodanów złożonych[8]. Trzeba również pamiętać o odpowiednim nawodnieniu – minimum 2 litry wody dziennie.
W łagodzeniu objawów okresu przedmenopauzalnego może pomóc również spożywanie produktów bogatych w fitoestrogeny, takich jak rośliny strączkowe czy winogrona. Są to związki chemiczne o budowie i funkcji bardzo podobnej do estrogenów występujących naturalnie w organizmie.
Jakich produktów najlepiej unikać w czasie perimenopauzy? Jest to przede wszystkim kawa, alkohol i pikantne potrawy, które mogą prowokować uderzenia gorąca[9]. Warto również ograniczyć słodycze, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy.
2. Regularnie uprawiaj aktywność fizyczną
Aktywność fizyczna może przynieść wiele korzyści kobietom w okresie okołomenopauzalnym. Regularne ćwiczenia mogą pomóc w walce z uporczywymi objawami, takimi jak napady gorąca czy nocne poty. Aktywność fizyczna jest w stanie zmniejszyć ich ilość i nasilenie[10].
Ćwiczenia są również dobrą bronią w walce z nadwagą i otyłością, którym sprzyja obniżenie poziomu estrogenów w okresie okołomenopauzalnym[11].
Warto również pamiętać, że menopauza jest okresem zwiększonego ryzyka rozwoju miażdżycy i chorób sercowo naczyniowych u kobiet. Rozpoczynając aktywność fizyczną już w okresie okołomenopauzalnym jesteśmy w stanie maksymalnie opóźnić i zmniejszyć ryzyko ich rozwoju[12].
Regularny ruch może również pomóc zmniejszyć tempo utraty masy kostnej w czasie menopauzy. A utrata ta jest znaczna z powodu braku ochronnego działania estrogenów na kości[13]. W ciągu pierwszych 5 lat menopauzy kobieta może utracić nawet 10 proc. masy kostnej[14].
Ćwiczenia nasilają tworzenie nowej tkanki kostnej i jednocześnie zmniejszają tempo jej rozkładu[15]. Warto zacząć ćwiczyć już w okresie perimenopauzy, aby utrzymać w tym czasie kości w jak najlepszej kondycji.
3. Dbaj o kondycję psychiczną
Zmiany zachodzące w ciele w okresie przedmenopauzalnym są dla wielu kobiet trudne do zaakceptowania. Ponadto wahania hormonalne mogą być przyczyną zmian nastroju, skłonności do irytacji, a także u niektórych kobiet zwiększają ryzyko rozwoju depresji[16].
W tym czasie warto więc znaleźć coś, co pomoże wrócić do równowagi. Może to być czas tylko dla siebie, w którym np. czytasz ulubioną książkę lub bierzesz relaksującą kąpiel. Pomóc mogą również techniki relaksacyjne, np. oddychanie czy medytacja.
Kobiety w okresie perimenopauzy miewają również problemy ze snem. Na bezsenność może pomóc odpowiednia higiena snu, np. rezygnacja z używania urządzeń ekranowych na dwie godziny przed snem czy kładzenie się spać i budzenie się codziennie o tej samej porze. Ewentualnie można również spróbować preparatów zawierających melatoninę lub ziołowe substancje ułatwiające zasypianie, np. chmiel czy melisę.
Jeśli powyższe sposoby nie przyniosą rezultatów, warto udać się do specjalisty, np. lekarza psychiatry. Pomocna również może być psychoterapia.
4. Hormonalna terapia zastępcza
Hormonalna terapia zastępcza u kobiet w okresie przed menopauzą stosowana jest rzadko, właściwie wyłącznie wtedy, gdy objawy są bardzo uciążliwe, często nawracają i utrudniają funkcjonowanie.
Jest to związane z tym, że długotrwała terapia przy pomocy estrogenów i progesteronu może zwiększać ryzyko rozwoju raka piersi, kamicy pęcherzykowej czy żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Decyzja o jej włączeniu powinna być więc poprzedzona konsultacją z lekarzem i szeregiem badań.
Alternatywą dla hormonalnej terapii zastępczej są dostępne na rynku preparaty roślinne bez recepty. Jednym z nich jest lek roślinny Remifemin, który w swoim składzie zawiera pluskwicę groniastą. Skutecznie radzi sobie z uciążliwymi objawami okołomenopauzalnymi, w tym uderzeniami gorąca czy nocnymi potami[17].
Bibliografia
[1] Perimenopause [na:] „WebMD”, https://www.webmd.com/menopause/guide-perimenopause, 6 października 2002 r., dostęp 8 lipca 2024 r.
[2] Perimenopause – Symptoms and causes [na:] „Mayo Clinic”, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/perimenopause/symptoms-causes/syc-20354666, 2023 r., dostęp 8 lipca 2024 r.
[3] Ibidem
[4] Ibidem
[5] Ibidem
[6] Ibidem
[7] Clinic C., Perimenopause: Age, Stages, Signs, Symptoms & Treatment [na:] „Cleveland Clinic”, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21608-perimenopause#management-and-treatment, 2021 r., dostęp 8 lipca 2024 r.
[8] Groves M., Menopause Diet: How What You Eat Affects Your Symptoms [na:] „Healthline”, https://www.healthline.com/nutrition/menopause-diet#foods-to-avoid, 23 listopada 2018 r., dostęp 13 czerwca 2024 r.
[9] Ibidem
[10] Sternfeld B., Dugan S., Physical Activity and Health During the Menopausal Transition, „Obstetrics and gynecology clinics of North America” t. 38 nr 3 (2011), DOI: https://doi.org/10.1016/j.ogc.2011.05.008, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3270074/.
[11] Landes E., 9 Hormones That Affect Your Weight — and How to Improve Them [na:] „Healthline”, https://www.healthline.com/nutrition/9-fixes-for-weight-hormones, 7 marca 2016 r., dostęp 8 lipca 2024 r.
[12] de R., Physical activity for cardiovascular prevention [na:] „Escardio.org”, https://www.escardio.org/Councils/Council-for-Cardiology-Practice-(CCP)/Cardiopractice/physical-activity-for-cardiovascular-prevention, 2024 r., dostęp 8 lipca 2024 r.
[13] H. Kalervo Väänänen, Härkönen P.L., Estrogen and bone metabolism, „Maturitas” t. 23 (1996), DOI: https://doi.org/10.1016/0378-5122(96)01015-8, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8865143/.
[14] Health, Menopause and osteoporosis [na:] „Vic.gov.au”, https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/menopause-and-osteoporosis, 2017 r., dostęp 8 lipca 2024 r.
[15] Figure 1. The impact of physical activity on bone health. Physical… [na:] „ResearchGate”, https://www.researchgate.net/figure/The-impact-of-physical-activity-on-bone-health-Physical-activity-positively-affects-bone_fig1_339922617, 2020 r., dostęp 8 lipca 2024 r.
[16] Ibidem
[17] Office of Dietary Supplements – Black Cohosh [na:] „Nih.gov”, https://ods.od.nih.gov/factsheets/BlackCohosh-HealthProfessional/, 2016 r., dostęp 13 czerwca 2024
