Nietrzymanie moczu a menopauza – jak sobie radzić?

Nietrzymanie moczu jest częstą dolegliwością wśród kobiet, która jednak wciąż pozostaje w strefie wstydliwych tematów tabu. A szacuje się, że ten problem dotyka nawet połowy kobiet w wieku okołomenopauzalnym. Skąd bierze się nietrzymanie moczu po menopauzie? Jakie są jego rodzaje i w jaki sposób można sobie z nim radzić? Wyjaśniamy!

Przyczyny nietrzymania moczu w czasie menopauzy

Przyczyn nietrzymania moczu u kobiet w okresie menopauzy jest bardzo wiele. W tym okresie życia kobiety dochodzi do bardzo dużego spadku we krwi hormonów płciowych, przede wszystkim estrogenów^[1].

Hormony te mają wielokierunkowy wpływ na organizm kobiety. Jednym z efektów działania estrogenów na pęcherz moczowy jest utrzymywanie prawidłowego napięcia jego ściany. Gdy jest ich zbyt mało, zwieracze pęcherza ulegają osłabieniu, co może sprzyjać nietrzymaniu moczu^[2].

Ponadto do przyczyn nietrzymania moczu w okresie menopauzy zalicza się także:

• osłabienie mięśni dna miednicy;
• stres;
• wielodzietność, duża liczba porodów;
• częste zaparcia;
• cukrzycę powikłaną neuropatią cukrzycową;
• wykonywanie ciężkiej pracy fizycznej;
• palenie papierosów;
• nadużywanie alkoholu;
• nadwagę.

Jak objawia się nietrzymanie moczu w czasie menopauzy?

Nietrzymanie moczu przy menopauzie objawia się przede wszystkim:

• wyciekiem moczu w trakcie śmiechu, kaszlu, aktywności fizycznej, czy kichania;
• problemami z dotarciem na czas do toalety przez silne parcie na pęcherz;
• intensywnym parciem na pęcherz nawet przy niecałkowitym jego wypełnieniu;
• nawracającymi infekcjami dróg moczowych;
• potrzebą nawet kilkukrotnego oddawania moczu w nocy.

Rodzaje nietrzymania moczu występujące w czasie menopauzy

U kobiet w okresie menopauzy najczęściej dochodzi do rozwoju nietrzymania moczu wysiłkowego, z nagłym parciem, lub postaci mieszanej, która jest ich połączeniem. Oprócz nich istnieje jeszcze kilka innych, rzadszych typów nietrzymania moczu, które różnią się od siebie mechanizmem powstawania.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu

Wysiłkowe nietrzymanie moczu charakteryzuje się tym, że do wycieku moczu dochodzi pod wpływem zwiększonego ciśnienia w jamie brzusznej. Ciśnienie to wzrasta np. podczas śmiania się, kaszlu, płaczu czy przy aktywności fizycznej.

Ten typ nietrzymania moczu jest najczęściej związany z osłabieniem mięśni dna miednicy lub zwieracza cewki moczowej.

Nietrzymanie moczu z nagłym parciem

Nietrzymanie moczu z nagłym parciem to niekontrolowany i często mimowolny wyciek moczu, który poprzedzony jest bardzo silnym parciem na pęcherz moczowy. Parcie pojawia się również wtedy, gdy pęcherz nie jest do końca wypełniony.

Ten typ nietrzymania moczu wiąże się z nadaktywnością mięśnia wypieracza pęcherza moczowego, co może być np. efektem zaburzeń neurologicznych.

Nietrzymanie moczu wywołane stresem

Nietrzymanie moczu zdarza się również w momentach większego napięcia emocjonalnego i stresu. Szczególnie tyczy się to kobiet w wieku okołomenopauzalnym, ponieważ z powodu zmian hormonalnych mają one bardziej obciążony i wrażliwy układ nerwowy.

Ponadto winne mogą być również inne zmiany w organizmie zachodzące w tym okresie, np. suchość pochwy czy osłabienie mięśni zwieraczy.

Nietrzymanie moczu z przepełnienia

Ten typ nietrzymania moczu pojawia się wtedy, gdy pomimo całkowitego wypełnienia pęcherza moczowego, nie dochodzi do jego opróżnienia.

Może się to wiązać np. z:

• upośledzeniem funkcji skurczowej mięśnia wypieracza pęcherza moczowego;
• obecności przeszkody na drodze odpływu moczu (np. polip w pęcherzu moczowym);
• zaburzeniami neurologicznymi, np. neuropatią cukrzycową czy stwardnieniem rozsianym.

Nietrzymanie moczu w mechanizmie mieszanym

U kobiet z nietrzymaniem moczu o mechanizmie mieszanym obserwuje się zarówno cechy wysiłkowego nietrzymania moczu jak i nietrzymania moczu z nagłym parciem.

U tych pacjentek stwierdza się, oprócz nadaktywności mięśnia wypieracza pęcherza, również osłabienie mięśni dna miednicy lub zwieracza cewki moczowej.

Sposoby na nietrzymanie moczu w czasie menopauzy

Istnieje wiele sposobów, które mogą pomóc poradzić sobie z nietrzymaniem moczu w okresie menopauzy.

Kobietom z tym problemem największe korzyści przynosi:

• ćwiczenia fizyczne pod okiem fizjoterapeuty uroginekologicznego;
• stosowanie leków łagodzących nietrzymanie moczu;
• hormonalna terapia zastępcza dla kobiet po menopauzie.

Pomocne mogą się okazać również niektóre domowe sposoby, np. aktywność fizyczna, korekcja niektórych szkodliwych nawyków (np. parcia podczas oddawania stolca) lub stosowanie preparatów ziołowych dostępnych bez recepty.

Jednym z nich jest lek roślinny Remifemin, który w swoim składzie zawiera pluskwicę groniastą, łagodzącą uderzenia gorąca i inne uciążliwe symptomy menopauzy.

1. Wykonuj ćwiczenia mięśni Kegla

Mięśnie Kegla to inaczej mięśnie dna miednicy, które otaczają ujścia pęcherza moczowego, pochwy i odbytnicy.

To one właśnie zapewniają prawidłowe funkcjonowanie zwieraczy tych narządów. Jednocześnie ich osłabienie jest jedną z najczęstszych przyczyn nietrzymania moczu po 50-tce u kobiet w okresie okołomenopauzalnym ^[3].

Warto więc regularnie wykonywać ćwiczenia na wzmocnienie mięśni dna miednicy, np. wszelkiego rodzaju uniesienia miednicy (np. popularny mostek) lub ćwiczenia z małą dmuchaną piłką.

Dobrym pomysłem jest również konsultacja u fizjoterapeuty uroginekologicznego, który dobierze odpowiednie ćwiczenia w zależności od indywidualnych potrzeb.

2. Bądź aktywna!

Kobiety cierpiące na nietrzymanie moczu po menopauzie nie powinny rezygnować z aktywności fizycznej. Wraz z odpowiednią dietą jest ona niezwykle ważna dla utrzymania zdrowia całego organizmu po okresie przekwitania. Trzeba jednak aktywność dostosowywać do własnych możliwości.

Jeśli parcie na mocz po menopauzie lub inne uporczywe objawy są u ciebie mocno nasilone, na początku staraj się ćwiczyć pod okiem dobrego fizjoterapeuty. On podpowie, jakie ćwiczenia będą dla ciebie odpowiednie, aby nie prowokować nadmiernie przykrych objawów nietrzymania moczu^[4].

Możesz również samodzielnie spróbować, który rodzaj aktywności nie będzie zbyt intensywny. Zacznij od spokojnych spacerów, a dopiero potem w miarę możliwości zwiększaj intensywność treningów. Pamiętaj, że każdy ruch to zdrowie, nawet wtedy, gdy jest on łagodny dla organizmu.

3. Utrzymuj prawidłową postawę ciała

Nieprawidłowa postawa ciała sprzyja brakowi równowagi w zakresie napięcia poszczególnych grup mięśniowych. Przykładowo, osoby, które się garbią, mają osłabione mięśni szyi, natomiast nadmiernie napięte mięśnie przedniej części klatki piersiowej.

Podobnie u osób z nadmierną lordozą lędźwiową (tzn. nadmiernym wygięciem się do tyłu odcinka lędźwiowego kręgosłupa) występuje zaburzenie napięcia mięśni dna miednicy. Może się to przekładać na pogorszenie się objawów nietrzymania moczu po menopauzie.

4. Naucz się oddawania moczu oraz stolca bez parcia

Prawidłowo zarówno oddawanie moczu, jak i stolca, powinno odbywać się bez potrzeby parcia. Jeśli jest inaczej, warto odkryć przyczynę i spróbować wyeliminować ten niekorzystny nawyk. Świadome parcie podczas oddawania moczu i stolca może paradoksalnie osłabić mięśnie dna miednicy i pogorszyć objawy nietrzymania moczu po menopauzie^[5].

Jeśli oduczenie się tego wyniku jest dla ciebie kłopotem, z pomocą może przyjść konsultacja u fizjoterapeuty uroginekologicznego. Dobrym pomysłem może być również porada u dietetyka, który może ułożyć dietę bogatą w błonnik, który ułatwia oddawanie stolca.

5. Powstrzymuj się od dźwigania ciężkich przedmiotów

Dźwiganie i podnoszenie ciężkich przedmiotów bardzo często prowokuje objawy wysiłkowego nietrzymania moczu przy menopauzie.

Dzieje się tak, ponieważ w trakcie dźwigania zwiększa się ciśnienie w jamie brzusznej, które wywiera nacisk na pęcherz moczowy. Staraj się więc dźwigać na co dzień jak najmniej, a np. ciężkie zakupy rozdzielać do kilku mniejszych toreb, które nie będą tak bardzo dużym obciążeniem dla mięśni^[6].

6. Stosuj prawidłową metodę wstawania z pozycji siedzącej lub leżącej

Właściwe wstawanie z krzesła lub z łóżka może pomóc złagodzić dolegliwości związane z nietrzymaniem moczu. Zamiast gwałtowności warto postawić na spokojne i płynne ruchy.

Przy próbie wstania z leżenia warto w pierwszej kolejności przekręcić się łagodnie na bok, usiąść na skraju łóżka bądź kanapy i dopiero potem się podnieść. Zminimalizuje to napięcie na mięśnie brzucha i dna miednicy.

7. Używaj wkładek i majtek przeznaczonych dla kobiet zmagających się z nietrzymaniem moczu

Dla wielu kobiet problem nietrzymania moczu po menopauzie jest bardzo wstydliwy, a stosowanie specjalnych wkładek i majtek należy do ostateczności. Warto jednak dać im szansę, ponieważ mogą bardzo ułatwić codzienne funkcjonowanie z tym problemem.

Dzięki nim kobiety z nietrzymaniem moczu mogą śmiać się, tańczyć i doświadczać życia bez żadnych ograniczeń i zmartwień o zabrudzenia bielizny czy ubrania.

Bibliografia

[1] Kołodyńska G., Zalewski M., Rożek-Piechura K., Urinary incontinence in postmenopausal women – causes, symptoms, treatment, „Przegląd Menopauzalny” t. 18 nr 1 (2019), DOI: https://doi.org/10.5114/pm.2019.84157, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6528037/

[2] Ibidem.

[3] Ibidem.

[4] Haskey J., Menopause and urine incontinence – The Menopause Charity [na:] „The Menopause Charity”, https://www.themenopausecharity.org/2023/06/22/menopause-and-urine-incontinence/, 22 czerwca 2023 r., dostęp 14 kwietnia 2024 r.

[5] Ibidem.

[6] Private T., Menopause and urinary incontinence [na:] „Guy’s and St Thomas’ Private Healthcare”, https://guysandstthomasprivatehealthcare.co.uk/menopause-and-urinary-incontinence/, 15 marca 2023 r., dostęp 14 kwietnia 2024 r.