Niektóre kobiety z różnych powodów podejmują próby opóźnienia menopauzy. Dla niektórych jest to kwestia planowania rodziny i pragnienie posiadania jeszcze jednego dziecka. Inne z kolei obawiają się uciążliwych objawów, które często towarzyszą menopauzie, takich jak uderzenia gorąca, wahania nastroju czy utrata elastyczności skóry. Obawy te są zrozumiałe, ponieważ menopauza wiąże się z wieloma zmianami fizycznymi i emocjonalnymi, które mogą wpłynąć na komfort życia.
Czy menopauzę można opóźnić?
Nie mamy pełnej kontroli nad naszymi organizmami, ale możemy nieco opóźnić nadejście menopauzy. Warto pamiętać, że jest to proces całkowicie naturalny, przez który prędzej czy później i tak będziemy musiały przejść. To nowy rozdział w życiu, który także może mieć dobre strony — menopauza jest doskonałym momentem na to, by zwrócić większą uwagę na własne zdrowie i dobrostan.
Czynniki, które wpływają na okres wystąpienia menopauzy
Istnieje szereg czynników, które wpływają na wcześniejsze wystąpienie menopauzy. Mamy tu na myśli głównie geny, ciążę i karmienie piersią, stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, endometriozę oraz aktywność fizyczną.
Czynniki genetyczne
Czynniki genetyczne u wielu kobiet mają ogromny wpływ na to, w jakim wieku pojawia się menopauza. Jeżeli menopauza u matki wystąpiła około 50. roku życia, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że u córki również pojawi się w podobnym wieku[1].
Choroby autoimmunologiczne
Jednymi z czynników, wpływających na pojawienie się przedwczesnej menopauzy, są choroby autoimmunologiczne. Zazwyczaj są to zaburzenia tarczycy, np. niedoczynność tego narządu, choroba Hashimoto oraz choroba Gravesa-Basedowa. W grę wchodzą także choroby nadnerczy oraz cukrzyca. Z omawianym problemem zmagają się często też pacjentki z autoimmunologicznymi zespołami wielogruczołowymi[2].
Ciąża i karmienie piersią
Jeśli ciąża miała miejsce w późniejszym wieku, istnieje duże prawdopodobieństwo, że menopauza również pojawi się później. Nie ustalono jeszcze dokładnie, dlaczego tak się dzieje, ale wiadomo, że menopauza występuje później u kobiet, które karmią piersią, zwłaszcza jeśli karmienie trwa od 7 do 12 miesięcy. Co więcej, regularne karmienie piersią może zmniejszyć ryzyko przedwczesnej menopauzy, która może wystąpić przed 45. rokiem życia[3].
Stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych
Stosowanie pigułek antykoncepcyjnych w okresie rozrodczym skutkuje późniejszą menopauzą. Jedna z teorii mówi, że tabletki antykoncepcyjne zapobiegają uwalnianiu się jajeczek, w wyniku czego dochodzi do wydłużenia życia rozrodczego[4].
Występowanie endometriozy
Naukowcy dowiedli, że wiele kobiet z endometriozą przechodzi przez wczesną menopauzę[5]. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że u wielu kobiet po klimakterium objawy choroby ustępują lub są o wiele łagodniejsze[6]. U niektórych kobiet, endometrioza może jednak występować już po menopauzie. Może mieć to związek ze stosowaniem terapii hormonalnej kobiet w okresie menopauzy. Estrogen stosowany w terapii może powodować wzrost i rozprzestrzenianie się narośli endometriozy. Nie jest to jednak częste zjawisko. Szacuje się, że może występować u ok. 2-5% przypadków[7].
Choroby nowotworowe
Choroby nowotworowe również mogą prowadzić do pojawienia przedwczesnej menopauzy. Dzieje się tak za sprawą kilku czynników, np. operacji (usunięcia jajników), chemioterapii (zależy to od typu przyjmowanych leków), radioterapii (jeśli jest ona przeprowadzana w okolicach miednicy) czy terapii hormonalnej (w przypadku leczenia raka piersi oraz macicy)[8].
Aktywność fizyczna
Regularna, umiarkowana aktywność fizyczna może opóźnić moment wystąpienia menopauzy, dlatego warto ćwiczyć systematycznie. Z kolei intensywne i częste treningi mogą przyspieszyć jej nadejście, choć nie oznacza to, że pojawi się przedwcześnie[9]. Jest to prawdopodobnie związane z tym, że intensywny wysiłek obniża poziom estrogenów w organizmie[10].
Jak opóźnić menopauzę?
Zastanawiasz się, jak opóźnić menopauzę? Zastosuj poniższe sposoby.
1. Stosuj zdrową dietę
Niektóre badania sugerują, że dieta bogata w kwasy tłuszczowe Omega-3 i antyoksydanty może opóźnić nadejście menopauzy[11]. Jedna z teorii zakłada, że te składniki odżywcze chronią komórki jajowe, przedłużając ich „żywotność”. Szanse na późniejsze wystąpienie menopauzy mogą mieć również osoby, które spożywają dużo owoców i białka[12].
W codziennym menu warto uwzględnić również pokarmy zawierające fitoestrogeny (czyli estrogeny pochodzenia roślinnego, zwiększające ilość tego hormonu w organizmie),np.:
- rośliny strączkowe,
- ciecierzyca,
- oliwki,
- oliwa z oliwek.
2. Unikaj palenia papierosów
Badania wykazały, że u kobiet palących menopauza występuje wcześniej. Palenie co najmniej 14 papierosów dziennie może przyspieszyć jej nadejście nawet o trzy lata w porównaniu do kobiet, które stronią od tytoniu[13].
3. Zredukuj stres
Nadmierny stres jest w stanie prowadzić do wczesnego klimakterium, jednak związek ten nie został jeszcze do końca zbadany. Wiadomo jednak, że stres zwiększa poziom hormonów stresu, takich jak adrenalina i kortyzol[14].
4. Śledź badania naukowe
Śledzenie najnowszych odkryć naukowych jest niezwykle ważne, ponieważ mogą one wprowadzić znaczące zmiany w naszym zdrowiu i codziennym funkcjonowaniu.
Ponieważ niektóre z nich są bardzo obiecujące. Istnieją pewne badania sugerujące możliwość opóźnienia menopauzy, zwłaszcza w kontekście rapamycyny – leku stosowanego po przeszczepie organów. Podejrzewa się, że może on opóźnić wystąpienie klimakterium nawet o 5 lat. Choć te wyniki są obiecujące, na razie jest zbyt wcześnie, aby w pełni potwierdzić tę teorię. Warto jednak śledzić rozwój badań w tej dziedzinie[15].
Bibliografia
[1] B. Ceylan, N. Özerdoğan, Factors affecting age of onset of menopause and determination of quality of life in menopause, w: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5558404/ [dostęp: 17.08.24].
[2] A. Szeliga, A. Calik-Ksepka, M. Maciejewska-Jeske, M. Grymowicz, K. Smolarczyk, A. Kostrzak, R. Smolarczyk, E. Rudnicka, B. Meczekalski, Autoimmune Diseases in Patients with Premature Ovarian Insufficiency—Our Current State of Knowledge, w: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7961833/ [dostęp: 17.08.24].
[3] Pregnancy, breastfeeding may lower risk of early menopause, NIH-funded study suggests, w: https://www.nih.gov/news-events/news-releases/pregnancy-breastfeeding-may-lower-risk-early-menopause-nih-study-suggests, [dostęp: 17.08.24].
[4] E. B. Gold, The Timing of the Age at Which Natural Menopause Occurs, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3285482/ [dostęp: 17.08.24].
[5] M. T. Kulkarni, A. Shafrir, L. V. Farland, Association Between Laparoscopically Confirmed Endometriosis and Risk of Early Natural Menopause, w: https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2788287 [dostęp: 17.08.24].
[6] Secosan C., Balulescu L., Brasoveanu S., i in., Endometriosis in Menopause—Renewed Attention on a Controversial Disease, „Diagnostics” t. 10 nr 3 (2020), DOI: https://doi.org/10.3390/diagnostics10030134, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7151055/.
[7] Secosan C., Balulescu L., Brasoveanu S., i in., Endometriosis in Menopause—Renewed Attention on a Controversial Disease, „Diagnostics” t. 10 nr 3 (2020), DOI: https://doi.org/10.3390/diagnostics10030134, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7151055/.
[8] Cancer treatment – early menopause, w: https://medlineplus.gov/ency/patientinstructions/000912.htm [dostęp: 17.08.24].
[9] B. Ceylan, N. Özerdoğan, Factors affecting age of onset of menopause and determination of quality of life in menopause, w: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5558404/ [dostęp: 17.08.24].
[10] Aktywność fizyczna może wpływać na czas wystąpienia menopauzy, w: https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C385392%2Caktywnosc-fizyczna-moze-wpływać-na-czas-wystąpienia-menopauzy.html [dostęp: 17.08.24].
[11] Y. Dunneram, D. C. Greenwood, V. J. Burley, J. E. Cade, Dietary intake and age at natural menopause: results from the UK Women’s Cohort Study, w: https://jech.bmj.com/content/72/8/733 [dostęp: 17.08.24].
[12] S. Sapre, R, Thakur, Lifestyle and dietary factors determine age at natural menopause, w: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3955043/ [dostęp: 17.08.24].
[13] B. Ceylan, N. Özerdoğan, Factors affecting age of onset of menopause and determination of quality of life in menopause, w: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5558404/ [dostęp: 17.08.24].
[14] B. Choi, Y. Lee,, J. Choi, S. Cho, H. Im, J. An, The Association between Stress Level in Daily Life and Age at Natural Menopause in Korean Women: Outcomes of the Korean National Health and Nutrition Examination Survey in 2010-2012, w: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4666866/ [dostęp: 17.08.24].
[15] Common drug could extend women’s fertility by as much as 5 years w: https://www.medicalnewstoday.com/articles/common-drug-could-extend-womens-fertility-by-as-much-as-5-years [dostęp: 17.08.24].
