Rozpoznanie menopauzy przy tabletkach antykoncepcyjnych

Wystąpienie menopauzy u kobiet z reguły, poprzedzone jest grupą charakterystycznych objawów, m.in. uderzeniami gorąca, nocnymi potami czy zmianami nastroju. Wszystkie te symptomy, są związane ze spadkiem poziomu estrogenów spowodowanym ustępowaniem funkcji jajników. Jednak co w przypadku, gdy kobieta stosuje antykoncepcję hormonalną i stale dostarcza te hormony z zewnątrz? Rozpoznawanie objawów menopauzy może być wyzwaniem, zwłaszcza gdy stosuje się tabletki antykoncepcyjne. Przeczytaj artykuł i dowiedz się jak to zrobić.

Objawy menopauzy przy tabletkach antykoncepcyjnych

Aby lepiej zrozumieć związek między menopauzą a tabletkami antykoncepcyjnymi, warto najpierw przyjrzeć się bliżej obu tym zagadnieniom.

Charakterystyka menopauzy

W okresie perimenopauzalnym mają miejsce różnorodne zmiany w poziomach hormonów we krwi kobiety. Są one spowodowane utratą aktywności hormonalnej jajników, które odpowiadają za produkcję estrogenów. Estrogeny są kluczowymi hormonami w okresie menopauzy. W czasie przekwitania, ich poziom ulega wahaniom, by następnie na stałe się obniżyć.

To spadek poziomu estrogenów odpowiada za wiele charakterystycznych objawów zespołu klimakterycznego, które zapowiadają nadejście menopauzy. Należą do nich m.in. uderzenia gorąca, nocne poty oraz wahania nastroju. Ostateczne potwierdzenie menopauzy jest wówczas, gdy po ostatniej miesiączce przez 12 miesięcy nie występuje już kolejna^[1].

Charakterystyka działania tabletek antykoncepcyjnych

Działanie tabletek antykoncepcyjnych w głównej mierze opiera się na blokowaniu osi podwzgórze-przysadka-jajniki poprzez mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego. Dzięki dwuskładnikowym tabletkom antykoncepcyjnym, które dostarczają syntetyczne odpowiedniki zarówno estrogenów, jak i gestagenów, dochodzi do zablokowania wydzielania hormonów przysadkowych FSH i LH.

Przez to, że ich wydzielanie jest zablokowane przez egzogennie dostarczone hormony, owulacja nie zachodzi. Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne w pewnym stopniu naśladują cykl menstruacyjny. Przez kilka dni przyjmuje się tabletki placebo, które nie zawierają hormonów, co prowadzi do wystąpienia krwawienia z odstawienia^[2].

W trakcie menopauzy następuje zakończenie aktywności hormonalnej jajników, co prowadzi do zmniejszonej produkcji estrogenów. To zjawisko jest odpowiedzialne za główne objawy menopauzy oraz za ustanie miesiączkowania.

Jednak przy przyjmowaniu dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych, estrogeny są dostarczane z zewnątrz, więc objawy menopauzy mogą być maskowane lub wystąpić z opóźnieniem. W przypadku stosowania dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych, które powodują sztucznie wywołane krwawienie z odstawienia, trudno jest określić moment ostatniej miesiączki, ponieważ krwawienia nadal się pojawiają^[3].

Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych może być jednym z rozwiązań łagodzących uciążliwe objawy menopauzy. Warto jednak pamiętać, że nie jest to opcja dla każdej kobiety. Osoby otyłe, palące, z podwyższonym ciśnieniem oraz te cierpiące na choroby sercowo-naczyniowe lub mające czynniki ryzyka ich wystąpienia, powinny unikać tego rozwiązania, ponieważ zwiększa to ryzyko wystąpienia działań niepożądanych związanych z antykoncepcją hormonalną.

Kluczowe jest, aby znać odpowiedni moment na zaprzestanie przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Dlatego decyzja o zastosowaniu takiej formy leczenia oraz wybór odpowiedniej metody antykoncepcyjnej powinny być dokładnie omówione z ginekologiem^[4].

Uderzenia gorąca w menopauzie a antykoncepcja

Uderzenia gorąca to jeden z najbardziej uciążliwych objawów menopauzy. Doświadcza ich większość kobiet w okresie perimenopauzalnym. Najczęściej występują w nocy i są opisywane jako nagłe przypływy ciepła w okolicy twarzy, szyi oraz klatki piersiowej, którym zazwyczaj towarzyszy intensywne pocenie się.

Stosowanie antykoncepcji hormonalnej przed menopauzą, może pomóc w opanowaniu tych symptomów^[5].

Zmiany nastroju w menopauzie a antykoncepcja

Zmiany nastroju, drażliwość czy nerwowość również są charakterystycznymi symptomami okresu przekwitania. Tabletki antykoncepcyjne stosowane przy menopauzie, dzięki stabilizowaniu poziomu hormonów płciowych mogą spowodować, że kobieta będzie łagodniej przechodzić menopauzę, a jej samopoczucie będzie lepsze. Jednak nie jest to regułą, gdyż wahania nastroju bywają również skutkiem ubocznym działania antykoncepcji hormonalnej^[6].

Nieregularne krwawienia w menopauzie a antykoncepcja

Jednym z pierwszych objawów nadchodzącej menopauzy są nieregularne krwawienia miesiączkowe, które są spowodowane fluktuacjami hormonów płciowych. Na początku cykl menstruacyjny się skraca, a następnie ulega wydłużeniu, powodując, że krwawienie pojawia się coraz rzadziej, aż w końcu całkowicie ustaje^[7]. Może mieć to miejsce nawet kilka lat przed ostatecznym ustaniem miesiączkowania.

To kolejny aspekt, w którym menopauza przy stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych może stać się łatwiejsza do przetrwania. Stosowanie antykoncepcji hormonalnej skutecznie pomaga w regulowaniu cykli menstruacyjnych, co może ułatwić przejście przez okres menopauzy^[8].

Jak rozpoznać menopauzę biorąc tabletki antykoncepcyjne?

Rozpoznanie menopauzy przy stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych można postawić dopiero po ich odstawieniu na kilka miesięcy, aby zaobserwować, czy krwawienia miesiączkowe się pojawią.

Pomocne może być także badanie poziomu FSH we krwi. Warto jednak pamiętać, że takie badanie może być wykonane dopiero jakiś czas po odstawieniu tabletek.

Podczas brania tabletek antykoncepcyjnych rozpoznanie objawów przekwitania nie jest możliwe ze względu na to, że antykoncepcja hormonalna może maskować symptomy menopauzy^[9].

Menopauza a tabletki antykoncepcyjne — odpowiedzi na najważniejsze pytania

Antykoncepcja hormonalna jest często wybierana przez kobiety w okresie menopauzalnym. Mimo że prawdopodobieństwo zajścia w ciążę jest w tym czasie niewielkie, wciąż istnieje ryzyko, ponieważ kobieta może być płodna.

Tabletki antykoncepcyjne, oprócz podstawowej roli w zapobieganiu nieplanowanej ciąży, mogą w okresie perimenopauzalnym łagodzić objawy menopauzy. Dzięki temu oferują pacjentkom większy komfort życia w tym trudnym czasie^[10].

Czy tabletki antykoncepcyjne opóźniają menopauzę?

Antykoncepcja hormonalna nie opóźnia menopauzy, jednak maskuje jej objawy, przez co rozpoznanie menopauzy w trakcie brania tabletek antykoncepcyjnych bywa trudne^[11].

Czy tabletki antykoncepcyjne mogą pomóc w łagodzeniu uderzeń gorąca i innych objawów menopauzy?

Tabletki antykoncepcyjne mogą łagodzić typowe objawy menopauzy, takie jak uderzenia gorąca czy nocne poty^[12].

Takie właściwości mają również fitoestrogeny, które mają działanie estrogenopodobne – przykładem takiej substancji jest pluskwica groniasta zawarta w leku roślinnym Remifemin, opracowanym w celu poprawy jakości życia kobiet przechodzących przez menopauzę.

Czy mogę odstawić tabletki antykoncepcyjne po pięćdziesiątce?

Po 50. roku życia odstawienie dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych może być zalecane, zwłaszcza w przypadku chorób, które zwiększają ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Wówczas można je zamienić na jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne lub stosować inne metody antykoncepcji.

Po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych w okresie menopauzy ważne jest, aby zastosować inną metodę zapobiegania niechcianej ciąży, ponieważ w tym wieku, wciąż istnieje możliwość poczęcia dziecka. Warto skonsultować się z lekarzem, w celu dobrania najbardziej dopasowanej i optymalnej metody antykoncepcji^[13].

Jak długo po menopauzie powinnam kontynuować stosowanie antykoncepcji?

U kobiet powyżej 50. roku życia zaleca się stosowanie antykoncepcji przez rok po wystąpieniu ostatniej miesiączki. W przypadku, gdy menopauza występuje przed pięćdziesiątym rokiem życia, zaleca się stosowanie metod zapobiegania niechcianej ciąży przez dwa lata po ustaniu miesiączkowania. W tym czasie ryzyko powrotu owulacji jest większe^[14].

Jakie badania powinnam wykonać przed podjęciem decyzji o kontynuacji lub zaprzestaniu antykoncepcji hormonalnej?

Aby potwierdzić, że rozpoczął się okres menopauzy, zaleca się wykonanie testu na poziom hormonu FSH we krwi. Przed przystąpieniem do tego badania konieczne jest jednak odstawienie antykoncepcji hormonalnej na co najmniej miesiąc^[15].

Ponadto przed podjęciem decyzji o kontynuacji antykoncepcji warto, aby ginekolog dokładnie zbadał pacjentkę fizykalnie i przeprowadził z nią szczegółowy wywiad lekarski, ze szczególnym uwzględnieniem występowania objawów zakrzepicy.

Powinien również wykonać badanie ginekologiczne, USG dopochwowe oraz cytologię. Nieodłącznym elementem badania jest także zbadanie piersi oraz zmierzenie ciśnienia^[16].

Bibliografia

[1] G. H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, t. 2., Warszawa 2021 r.

[2] G. H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, t. 2., Warszawa 2021 r.

[3] Birth control and menopause, WebMD, https://www.webmd.com/menopause/birth-control-menopause, dostęp: 13 września 2024 r.

[4] Use of Combined Oral Contraceptives in Perimenopausal Women, NCBI, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6165915/, dostęp: 13 września 2024 r.

[5] Use of Combined Oral Contraceptives in Perimenopausal Women, NCBI, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6165915/, dostęp: 13 września 2024 r.

[6] Use of Combined Oral Contraceptives in Perimenopausal Women, NCBI, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6165915/, dostęp: 13 września 2024 r.

[7] G. H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, t. 2., Warszawa 2021

[8]Use of Combined Oral Contraceptives in Perimenopausal Women, NCBI, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6165915/, dostęp: 13 września 2024 r.

[9]Birth control and menopause, Health Partners, https://www.healthpartners.com/blog/birth-control-and-menopause/, dostęp: 13 września 2024 r.

[10] Use of Combined Oral Contraceptives in Perimenopausal Women, NCBI, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6165915/, dostęp: 13 września 2024 r.

[11] Birth control and menopause, Health Partners, https://www.healthpartners.com/blog/birth-control-and-menopause/, dostęp: 13 września 2024 r.

[12] Use of Combined Oral Contraceptives in Perimenopausal Women, NCBI, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6165915/, dostęp: 13 września 2024 r.

[13] Use of Combined Oral Contraceptives in Perimenopausal Women, NCBI, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6165915/, dostęp: 13 września 2024 r.

[14] Contraception for the mature woman, Patient, https://patient.info/sexual-health/contraception-methods/contraception-for-the-mature-woman, dostęp: 13 września 2024 r.

[15] Birth control and menopause, Health Partners, https://www.healthpartners.com/blog/birth-control-and-menopause/, dostęp: 13 września 2024 r.

[16] Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej, Ginekologia Polska, https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/download/45917/32708, dostęp: 13 września 2024 r.