Objawy menopauzy – jak je rozpoznać i jak sobie z nimi radzić?

Okres menopauzy, inaczej zwany również przekwitaniem czy klimakterium, to jeden z ważniejszych etapów w życiu kobiety. Zazwyczaj występuje on pomiędzy 45. a 55. rokiem życia. Jednak konkretny czas nadejścia ostatniej miesiączki jest kwestią indywidualną i zależy od wielu czynników. Objawy menopauzy mogą być dla kobiet pewnego rodzaju zaskoczeniem i wymuszać zmiany w trybie życia. Przeczytaj artykuł i dowiedz się jak je rozpoznać i jak sobie z nimi radzić.

Pierwsze objawy menopauzy

Podczas przekwitania mamy do czynienia ze znaczącymi zmianami hormonalnymi, które mogą się różnie objawiać. Jednym z pierwszych sygnałów menopauzy może być nieregularność w cyklu miesiączkowym. Zazwyczaj kobiety zauważają, że ich cykl menstruacyjny staje się krótszy, co oznacza, że krwawienia występują w krótszych odstępach czasu. Z biegiem czasu obserwuje się wydłużenie cyklu menstruacyjnego, a miesiączki stają się coraz mniej regularne, aż w końcu całkowicie znikają.

Zmiany w długości cykli miesiączkowych zazwyczaj zaczynają być związane z pojawieniem się pierwszych ogólnych objawów menopauzy. Do tych symptomów mogą należeć m.in. trudności ze snem oraz wahania nastroju, które są często mniej oczywiste.

Kobieta, doświadczająca takich objawów, rzadko kiedy od razu powiąże je z początkiem menopauzy. Często mogą być one mylone z innymi problemami zdrowotnymi lub codziennym stresem. Dopiero gdy pojawią się typowe symptomy menopauzy, takie jak uderzenia gorąca, związek z wcześniejszymi dolegliwościami staje się bardziej oczywisty.

Objawy zbliżającej się menopauzy możemy zaobserwować nawet kilka lat przed wystąpieniem ostatniej miesiączki! Klimakterium u kobiet zazwyczaj ma miejsce w okresie od 45. do 55. roku życia, w związku z tym objawy menopauzy mogą pojawić się zarówno w wieku 40, 45, 47, jak i 50 lat^[1].

Najczęstsze objawy menopauzy

Charakterystyczne objawy przekwitania u kobiety, nazywamy objawami wypadowymi lub zespołem klimakterycznym.

Wśród najczęstszych objawów menopauzy wymienia się uderzenia gorąca, nocne poty, zmęczenie, obniżenie nastroju, osłabienie koncentracji, pogorszenie ogólnie pojętych funkcji poznawczych, problemy ze snem oraz zwiększenie masy ciała.

Jednak to nie wszystkie objawy menopauzy, na które warto zwrócić uwagę. Poniżej przedstawiamy szczegółową listę objawów menopauzy oraz opisy procesów w organizmie, które są ich przyczyną^[2].

1. Uderzenia gorąca

Uderzenia gorąca, często towarzyszące intensywnemu poceniu się, są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych objawów menopauzy. Nazywane są one objawami naczynioruchowymi lub wazomotorycznymi i często towarzyszy im kołatanie serca oraz ogólne uczucie niepokoju.

To zjawisko często jest opisywane jako nagły przypływ ciepła, który odczuwany jest głównie w górnej części ciała, takiej jak twarz, szyja i klatka piersiowa. Tuż po tym występuje intensywne pocenie się. Takie symptomy mogą utrzymywać się od kilku sekund do kilkunastu minut, a czasami występują w krótkich odstępach czasu, nawracając ponownie. Zwykle uderzenia gorąca występują w nocy i są na tyle uciążliwe, że mogą wybudzać ze snu.

Objawy naczynioruchowe nasilają się pod wpływem wysokiej temperatury, stresujących sytuacji, a także po spożyciu gorących pokarmów.

Przyczyny występowania objawów wazomotorycznych podczas menopauzy nie są jeszcze do końca znane. Jednak wystąpienie objawów naczynioruchowych jest zdecydowanie związane z funkcją podwzgórza, które reguluje temperaturę ciała. Nagły spadek poziomu estrogenów prowadzi do zaburzeń w regulacji neurotransmiterów i neuroregulatorów w mózgu, takich jak serotonina, dopamina, noradrenalina i endorfiny^[3].

2. Nocne poty

Nocne poty to kolejny symptom okresu przekwitania, który można zaklasyfikować jako objaw wazomotoryczny. Są one bezpośrednio związane z zaburzeniami regulacji temperatury przez podwzgórze oraz towarzyszącymi im epizodami gorąca.

Gdy występuje uderzenie ciepła w okolicach twarzy lub klatki piersiowej, chwilę później pojawia się intensywne pocenie się – to reakcja organizmu mająca na celu zrównoważenie nagłego uczucia wysokiej temperatury. Takie napady, zdarzają się zazwyczaj w nocy i towarzyszyć im może niepokój, kołatanie serca oraz trudności z zasypianiem^[4].

3. Nadmierne pocenie się

W okresie okołomenopauzalnym może pojawić się także nadpotliwość, niemająca związku z objawami wazomotorycznymi i spadkiem poziomu estrogenów. Wówczas, nadmierne pocenie może występować niezależnie od uderzeń gorąca i nie ograniczać się tylko do górnej połowy ciała.

Osoby mierzące się z tą dolegliwością, mogły doświadczać podobnych zaburzeń już w przeszłości. Nadpotliwość tego rodzaju nie zmniejsza się po zastosowaniu typowych leków na objawy menopauzy^[5][6].

4. Bezsenność i problemy ze snem

Zmiana w dystrybucji neuroprzekaźników w mózgu, takich jak adrenalina, serotonina czy dopamina, znacząco oddziałuje na kobiety, powodując typowe objawy menopauzy, m.in. problemy ze snem, które dodatkowo mogą być potęgowane przez wspomniane już wcześniej uderzenia gorąca i zlewne poty występujące w nocy^[7].

5. Tycie i zmiany masy ciała

Zwiększenie masy ciała to kolejny z objawów, mogących pojawić się w okresie przekwitania u kobiet. Dolegliwość ta, wiąże się z fizjologiczną zmianą rozkładu tkanki tłuszczowej, mającą miejsce na tym etapie życia kobiety.

Tkanka tłuszczowa, zamiast gromadzić się na udach i biodrach, jak to miało miejsce u kobiet w wieku rozrodczym, zaczyna teraz odkładać się w okolicy brzucha^[8].

6. Bóle głowy

Bóle głowy oraz migreny wywołane hormonami najczęściej pojawiają się w okresie premenopauzalnym, gdy poziomy hormonów są zmienne. Te objawy zazwyczaj powinny ustąpić, gdy poziom estrogenów obniża się i osiągnie stabilny poziom^[9].

7. Problemy z pamięcią i koncentracją

Kłopoty z pamięcią i koncentracją, często określane jako „mgła mózgowa”, mogą wystąpić nawet na kilka lat przed ostatnią miesiączką. Te objawy są związane ze zmianami zachodzącymi w ośrodkowym układzie nerwowym^[10].

8. Spadek i wahania nastroju

Obniżenie nastroju to stosunkowo częsta dolegliwość występująca w czasie menopauzy. Ten problem może być na tyle poważny, że często prowadzi do stanów depresyjnych, które często wiążą się z silnym lękiem^[11].

9. Bóle stawów, mięśni i kości

Bóle stawów, mięśni i kości są częstymi objawami menopauzy, spowodowanymi spadkiem poziomu estrogenów. Estrogeny pełnią ważną rolę w utrzymaniu zdrowia tkanki łącznej oraz stawów, a ich niedobór może prowadzić do stanów zapalnych, sztywności stawów, a także osłabienia kości, co zwiększa ryzyko osteoporozy.

Z kolei, osteoporoza charakteryzuje się spadkiem gęstości mineralnej kości i zwiększonym ryzykiem złamań^[12].

10. Ból piersi

Ból oraz zwiększona tkliwość piersi często występują w okresie premenopauzalnym. Wiążą się one zarówno z wahaniami poziomu hormonów, jak i z obniżeniem ilości tkanki łącznej stabilizującej piersi, co skutkuje ich stopniową utratą jędrności^[13].

11. Nietrzymanie moczu

Nie można zapomnieć o bardzo istotnej grupie objawów menopauzy, którymi są problemy związane z układem moczowo-płciowym. Niedobór estrogenów prowadzi do zmian atroficznych w obrębie narządów tego układu.

Skutkuje to między innymi problemami z nietrzymaniem moczu — zarówno wysiłkowym, naglącym, jak i nykturią — czyli częstym oddawaniem moczu w nocy^[14].

12. Suchość pochwy

Zmiany atroficzne w układzie moczowo-płciowym, wiążą się również z obniżoną elastycznością i napięciem ścian pochwy oraz jej suchością.

Może to prowadzić do odczuwania bólu podczas stosunków płciowych, jak i do zwiększonej częstotliwości występowania stanów zapalnych pochwy^[15].

13. Wypadanie włosów

Także i w tym przypadku, za wypadanie włosów w okresie menopauzy odpowiada obniżony poziom estrogenów. Wpływa to na cykl wzrostu włosa – skraca się faza wzrostu oraz opóźnia się faza odrastania. Takie zmiany często zbiegają się również ze zmianą gęstości włosów związaną ze starzeniem się organizmu^[16].

Nietypowe objawy menopauzy

Objawy menopauzy wymienione powyżej, należą do tych najczęściej występujących. Jednak u niektórych kobiet mogą pojawić się również inne, bardziej nietypowe objawy przekwitania takie jak zespół suchego oka, szumy uszne, świąd skóry, wzdęcia, a nawet pieczenie języka^[17].

Jak złagodzić objawy menopauzy?

Objawy menopauzy potrafią być bardzo uciążliwe i mogą znacząco obniżać jakość życia kobiet. Dlatego warto poznać kilka metod, które mogą pomóc je złagodzić. Do najpopularniejszych rozwiązań należą: fitoestrogeny oraz hormonalna terapia zastępcza. Istnieją również domowe sposoby, które mogą pomóc w ograniczeniu występowania nieprzyjemnych objawów.

1. Fitoestrogeny

Fitoestrogeny są roślinnymi substancjami, które wykazują działanie podobne do estrogenu. W związku z tym działają korzystnie i przyczyniają się do łagodzenia objawów menopauzy, spowodowanych niedoborem estrogenów^[18]. Doskonałym przykładem takiej substancji jest pluskwica groniasta zawarta w leku roślinnym Remifemin.

2. Hormonalna terapia zastępcza

HTZ polega na dostarczaniu przy pomocy tabletek hormonów, których ilość obniża się w czasie menopauzy. Hormonalna terapia zastępcza może być jednoskładnikowa, zawierająca tylko estrogeny lub dwuskładnikowa, gdzie estrogenom towarzyszy również progesteron. Należy być jednak ostrożnym, gdyż leczenie to, może wiązać się ze znaczącymi działaniami niepożądanymi, m.in. zwiększeniem ryzyka raka piersi czy wystąpieniem chorób zakrzepowo-zatorowych^[19].

3. Domowe sposoby na menopauzę

Istnieje kilka domowych sposobów, które mogą pomóc w walce z symptomami menopauzy. Mowa m.in. o stosowaniu technik relaksacyjnych, zdrowej diecie, regularnej aktywności fizycznej oraz dbaniu o utrzymanie regularnego rytmu dnia^[20].

Bibliografia

[1] G. H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, t. 2., Warszawa 2021 r.

[2] Menopauza, https://podyplomie.pl/ginekologia/29129, dostęp: 14 września 2024 r.

[3] Vasomotor symptoms in menopause: diagnostic and treatment, https://www.termedia.pl/Vasomotor-symptoms-in-menopause-diagnostic-and-treatment,4,16958,1,1.html, dostęp: 14 września 2024 r.

[4] Vasomotor symptoms in menopause: diagnostic and treatment, https://www.termedia.pl/Vasomotor-symptoms-in-menopause-diagnostic-and-treatment,4,16958,1,1.html, dostęp: 14 września 2024 r.

[5] Postmenopausal hyperhidrosis and vasomotor symptoms in menopause should be treated differently: A narrative review, Scientific Archives, dostęp 14 września 2024 r.: https://www.scientificarchives.com/article/postmenopausal-hyperhidrosis-and-vasomotor-symptoms-in-menopause-should-be-treated-differently-a-narrative-review.

[6] G. H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, t. 2., Warszawa 2021 r.

[7] G. H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, t. 2., Warszawa 2021 r.

[8] Endokrynologia Polska, https://journals.viamedica.pl/endokrynologia_polska/article/download/25702/20524, dostęp: 14 września 2024 r.

[9] Headaches and migraines, My Menopause Centre, https://www.mymenopausecentre.com/symptoms/headaches-and-migraines/, dostęp: 14 września 2024 r.

[10] G. H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, t. 2., Warszawa 2021 r.

[11] G. H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, t. 2., Warszawa 2021 r.

[12] Endokrynologia Polska, https://journals.viamedica.pl/endokrynologia_polska/article/download/25702/20524, dostęp: 14 września 2024 r.

[13] Breast tenderness, My Menopause Centre, https://www.mymenopausecentre.com/symptoms/breast-tenderness/#:~:text=Breast%20pains%20are%20a%20common, dostęp: 14 września 2024 r.

[14] G. H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, t. 2., Warszawa 2021 r.

[15] G. H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, t. 2., Warszawa 2021 r.

[16] Hair changes, Breast Cancer, https://www.breastcancer.org/treatment-side-effects/menopause/hair-changes, dostęp: 14 września 2024 r.

[17] Unusual menopause symptoms you never knew existed, Midlife Makeover, https://www.midlifemakeover.co.uk/blog/10-unusual-menopause-symptoms-you-never-knew-existed, dostęp: 14 września 2024 r.

[18] G. H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, t. 2., Warszawa 2021 r.

[19] G. H. Bręborowicz, Ginekologia i Położnictwo, t. 2., Warszawa 2021 r.

[20] Natural menopause remedies, Cleveland Clinic, https://health.clevelandclinic.org/natural-menopause-remedies, dostęp: 14 września 2024 r. Postmenopausal hyperhidrosis and vasomotor symptoms in menopause should be treated differently: A narrative review, Scientific Archives, dostęp: https://www.scientificarchives.com/article/postmenopausal-hyperhidrosis-and-vasomotor-symptoms-in-menopause-should-be-treated-differently-a-narrative-review