Upławy to dość częsty problem kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Mimo to zawsze wymagają one odpowiedniej diagnostyki, ponieważ czasem są zwiastunem poważniejszych problemów ze zdrowiem, np. raka endometrium. O czym świadczy brązowe plamienie w menopauzie? Jak leczy się upławy po menopauzie i czy można im zapobiegać? Wyjaśniamy!
Co to są upławy?
Upławy to naturalna wydzielina, którą produkuje pochwa, szyjka macicy i macica. W jej skład wchodzi przede wszystkim woda, złuszczone komórki i bakterie.
Pomagają utrzymać odpowiednie nawilżenie pochwy, a także są środowiskiem życia dla organizmów wchodzących w skład jej naturalnej mikroflory. Ponadto pełnią rolę naturalnego oczyszczacza pochwy ze szkodliwych drobnoustrojów[1].
Prawidłowe upławy mają lepką, rozciągliwą konsystencję i zazwyczaj są przezroczyste lub delikatnie białawe. Czasami, pod wpływem różnych czynników i chorób zmieniają swój kolor, konsystencję bądź zapach — jest to sygnał do udania się do lekarza.
Przyczyn upławów u kobiet po menopauzie jest wiele, często nie powinny budzić one niepokoju, ale zdarza się, że przyczyny upławów są bardzo poważne. Z tego powodu nie można ich w żadnym wypadku bagatelizować — zawsze należy zdiagnozować ich przyczynę i w razie potrzeby włączyć odpowiednie leczenie.
Przyczyny upławów w czasie menopauzy
Do najczęstszych przyczyn upławów zalicza się przede wszystkim:
- atrofię pochwy, tzn. zmniejszenie elastyczności i zwiększona kruchość błony śluzowej pochwy;
- zmiany w składzie naturalnej mikroflory i pH pochwy;
- infekcje bakteryjne i grzybicze pochwy;
- polipy endometrium;
- przerost endometrium;
- zmiana dawki lub zaprzestanie stosowania hormonalnej terapii zastępczej;
- rak endometrium;
- rak jajnika[2].
Rodzaje upławów w czasie menopauzy
Upławy po menopauzie mogą mieć różny kolor. Najczęściej spotyka się wydzielinę brązową, różową, żółtą i zieloną — już na tej podstawie można różnicować potencjalne ich przyczyny. Wydzielina z pochwy u kobiet po menopauzie czasem ma zmieniony zapach, np. rybi lub nieprzyjemny słodkawy.
Brązowe upławy z krwią
Brązowe upławy po menopauzie to dość częsta przypadłość u kobiet w tym okresie życia. Mimo to zawsze wymaga odpowiedniej diagnostyki i leczenia, ponieważ u jednej na dziesięć kobiet upławy są pierwszym objawem raka endometrium[3].
Ponadto aż 90% kobiet z już zdiagnozowanym rakiem błony śluzowej macicy przyznaje, że doświadczyło brązowych plamień w trakcie trwania swojej choroby.
Menopauzalne brunatne upławy najczęściej jednak są spowodowane problemami nienowotworowymi, np. atrofią pochwy, czyli ścieńczenia jej błony śluzowej. Sprawia to, że łatwiej ulega ona uszkodzeniu samoistnie lub np. podczas stosunku.
Wśród innych przyczyn brązowych upławów wymieniane są:
- polipy endometrium;
- rozrost endometrium z atypią lub bez atypii;
- zaprzestanie stosowania hormonalnej terapii zastępczej (HTZ);
- złośliwe nowotwory jajnika (rzadko)[4].
Żółte upławy
Żółte upławy w menopauzie są dość częste i mogą być oznaką rozwijającej się infekcji dróg rodnych. Czasami towarzyszy im przykry zapach wydzieliny z pochwy, a także świąd i pieczenie okolic intymnych.
W czasie menopauzy zachodzi wiele zmian w narządach rodnych kobiety, które mogą sprzyjać rozwojowi wszelkiego rodzaju infekcji, zarówno grzybiczych, jak i bakteryjnych.
Naturalna wydzielina pochwy staje się mniej kwaśna, a ponadto zmienia się skład jej naturalnej mikroflory. Są to świetne warunku dla rozwoju patogennych drobnoustrojów, będących przyczyną stanu zapalnego, upławów i innych uciążliwych objawów zakażenia[5].
Mimo że żółte upławy po menopauzie są często spotykane, to należy pamiętać, że są one powszechne u kobiet w każdym wieku.
Zielone upławy
Zielone upławy po menopauzie najczęściej wskazują na infekcję dróg rodnych. Mogą je wywoływać bakterie, również te typowe dla chorób przenoszonych drogą płciową (tzn. rzeżączki i chlamydii) czy zakażenie rzęsistkiem pochwowym.
Zielonym upławom towarzyszy często świąd i pieczenie okolic intymnych, a także ból lub dyskomfort podczas stosunku. Takie upławy mogą się pojawić u kobiet w każdym wieku, nie tylko po menopauzie.
Różowe upławy
Różowe zabarwienie upławów po menopauzie wskazuje, że w wydzielinie obecna jest niewielka ilość krwi. Wymagają one, podobnie jak upławy brązowe, szybkiej i dogłębnej diagnostyki. Mogą być one bowiem zwiastunem poważniejszych problemów ze zdrowiem, w tym raka endometrium.
Do najczęstszych przyczyn różowych upławów zalicza się:
- atrofię pochwy;
- uszkodzenie wyściółki pochwy np. podczas stosunku;
- rozrost endometrium;
- polipy endometrium;
- raka błony śluzowej macicy (endometrium)[6].
Wodniste upławy po menopauzie
Wodniste upławy mogą być związane z atrofią pochwy, spowodowaną niskim poziomem estrogenów w organizmie[7]. Śluz po menopauzie może być obfity lub skąpy. Zazwyczaj jest bezbarwny lub lekko białawy, jednak w połączeniu z infekcją często zmienia kolor na żółty lub zielonkawy[8].
Leczenie upławów przy menopauzie
Upławów wśród kobiet po menopauzie nigdy nie należy lekceważyć, ponieważ mogą być one pierwszą oznaką poważniejszych problemów ze zdrowiem. Należy umówić się jak najszybciej do lekarza, aby sprawnie zdiagnozować problem i w razie potrzeby włączyć odpowiednią terapię.
Sposób leczenia upławów zależy głównie od ich przyczyny. Lekarz może zalecić wykonanie szeregu różnych badań, w tym m.in.:
- wymaz z pochwy;
- cytologię;
- USG przezpochwowe;
- histeroskopię z biopsją endometrium[9].
Badania te mogą pomóc ocenić, jaka jest potencjalna przyczyna upławów po menopauzie i jakie leczenie u danej kobiety będzie najskuteczniejsze.
Jeżeli przyczyną upławów po menopauzie są:
- infekcje dróg rodnych – lekarz najprawdopodobniej zaleci właściwą higienę okolic intymnych, a także przepisze leki do stosowania miejscowo, czasem również doustnie;
- atrofia pochwy – u większości kobiet może nie być konieczne, w łagodzeniu objawów mogą pomóc kremy zawierające estrogen;
- polipy endometrium – może być konieczne ich usunięcie;
- przerost endometrium – w zależności od jego typu leczenie może nie być konieczne (przy rozroście bez atypii), natomiast przy rozrostach atypowych lekarz może zalecić przyjmowanie tabletek hormonalnych lub całkowite usunięcie macicy, niekiedy również z jajnikami;
- rak endometrium – leczenie zależy od stadium choroby. Stosuje się histerektomię, czyli całkowite usunięcie macicy, a także radioterapię, chemioterapię, terapię hormonalną lub kombinacje kilku sposobów leczenia[10].
Upławom w menopauzie bardzo często towarzyszą również inne typowe objawy przekwitania. W takim wypadku mogą pomóc dostępne bez recepty preparaty roślinne, np. lek Remifemin. Zawiera on pluskwicę groniastą, która m.in. łagodzi napady gorąca i zmniejsza intensywność zlewnych potów.
Jak zapobiegać upławom w czasie menopauzy?
Upławom w menopauzie i po przekwitaniu można zapobiegać dzięki wdrożeniu pewnych zmian w stylu życia. Są to:
- odpowiednia higiena okolic intymnych, używanie dedykowanych płynów, delikatne wycieranie tych okolic po kąpieli i podcieranie się w kierunku ku odbytowi — nigdy odwrotnie. Może pomóc to zapobiec nawrotom infekcji[11];
- stosowanie probiotyków dopochwowo po leczeniu infekcji pochwy — pomogą odbudować jej naturalną mikroflorę, która zmniejsza ryzyko rozwoju bakterii patogennych;
- niestosowanie irygacji pochwy — wbrew pozorom mogą one zwiększać ryzyko infekcji, ponieważ wypłukują „dobre” bakterie mikroflory pochwy;
- noszenie przewiewnej bielizny stworzonej z naturalnych materiałów (np. len, bawełna);
- utrzymywanie odpowiedniej diety, bogatej w węglowodany złożone i zdrowe tłuszcze — pomoże m.in. zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy, która jest jednym z czynników ryzyka raka endometrium[12];
- spożywanie produktów bogatych w fitoestrogeny, np. rośliny strączkowe, soję, winogrona — mogą złagodzić objawy atrofii pochwy[13];
- codzienny ruch — otyłość jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka raka endometrium, a regularna aktywność fizyczna może pomóc w utrzymaniu masy ciała w normie;
- rzucenie palenia — palenie papierosów może zmniejszać krążenie krwi w pochwie, sprzyjając jej suchości, mikrourazom i infekcjom z upławami[14].
Bibliografia
[1] Clinic C., Vaginal Discharge: Causes, Colors, What’s Normal & Treatment [na:] „Cleveland Clinic”, https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/4719-vaginal-discharge, 2022 r., dostęp 14 czerwca 2024 r.
[2] NHS Choices, Postmenopausal bleeding [na:] https://www.nhs.uk/conditions/post-menopausal-bleeding/, 2024 r., dostęp 14 czerwca 2024 r.
[3] Ibidem.
[4] Clinic C., Postmenopausal Bleeding: Causes, Diagnosis & Treatment [na:] „Cleveland Clinic”, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21549-postmenopausal-bleeding, 2024 r., dostęp 14 czerwca 2024 r.
[5] Dr. Dominic Rowley, Yellow Vaginal Discharge: Should You Be Worried? [na:] „LetsGetChecked”, https://www.letsgetchecked.com/articles/yellow-discharge-should-you-be-worried/, 21 czerwca 2018 r., dostęp 14 czerwca 2024 r.
[6] Ibidem.
[7] Corinne O’Keefe Osborn, Why Is My Vaginal Discharge Watery? [na:] „Healthline”, https://www.healthline.com/health/womens-health/watery-discharge, 11 grudnia 2017 r., dostęp 14 czerwca 2024 r.
[8] Ibidem.
[9] Ibidem.
[10] Ibidem.
[11] 10 Ways to Prevent Yeast Infections [na:] „WebMD”, https://www.webmd.com/women/10-ways-to-prevent-yeast-infections, 15 marca 2017 r., dostęp 14 czerwca 2024 r.
[12] Endometrial Cancer Prevention [na:] „Cancer.gov”, https://www.cancer.gov/types/uterine/patient/endometrial-prevention-pdq, 21 sierpnia 2023 r., dostęp 14 czerwca 2024 r.
[13] Saghafi N., Ghazanfarpour M., Sadeghi R., i in., Effects of Phytoestrogens in Alleviating the Menopausal Symptoms: A Systematic Review and Meta-Analysis, „Iranian journal of pharmaceutical research : IJPR” t. 16 nr Suppl (2017), https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5963651/.
[14] admin, 5 Reasons You’re Experiencing Vaginal Dryness – Raleigh-OBGYN [na:] „Raleigh-OBGYN”, https://www.raleighob.com/5-reasons-youre-experiencing-vaginal-dryness/, 15 sierpnia 2022 r., dostęp 14 czerwca 2024 r.
